Siêu âm Doppler xuyên sọ là gì?

Siêu âm Doppler xuyên sọ về cơ bản cũng giống như siêu âm Doppler ngoài sọ. Siêu âm Doppler xuyên sọ là kỹ thuật sử dụng sóng siêu âm để phản chiếu lại một vật thể chuyển động  trong dòng máu với tần suất và thay đổi tốc độ theo hướng chuyển động của hồng  cầu. Có 3 phương pháp để thực hiễn kỹ thuật này đó là: thăm dò qua vùng thái dương, thăm dò qua vùng ổ mắt, thăm dò qua vùng dưới chẩm.

===>> Xem thêm: Phân loại máy siêu âm

Bác sĩ đang thực hiện kỹ thuật siêu âm Doppler xuyên sọ cho bệnh nhân

Nguyên lý hoạt động của siêu âm Doppler xuyên sọ

Sử dụng đầu dò siêu âm xuyên sọ với tần số thấp, sóng siêu âm có thể xuyên vào sọ ở những nơi có xương sọ tương đối mỏng. Có 3 phần chính cần thăm khám

• Vùng thái dương (Temporal windows): Siêu âm ở vùng này cho phép xác định các thông số ở não giữa, não trước, não sau
• Vùng ổ mắt: xác định thông số động mạch mắt và động mạch cảnh trong
• Vùng dưới chẩm: Xác định các thông số của động mạch đốt sống và thân nền

Các thông số của siêu âm Doppler xuyên sọ:

• Tốc độ dòng máu thì tâm thu (SFV).
• Tốc độ dòng máu cuối thì tâm trương (DFV).
• Tốc độ trung bình: MFV = (SFV + 2DFV)/3.
• Chỉ số mạch: PI = (SFV – DFV)/MFV.
• Chỉ số cản: RI= (SFV- DFV)/SFV.

Các ứng dụng mà siêu âm Doppler xuyên sọ đem lại

• Nghiên cứu các huyết học động của não
• Phát hiện và theo dõi tình trạng co thắt mạch sau chảy máu
• Phát hiện các dị dạng thông động tĩnh mạch não
• Chẩn đói và theo dõi tăng áp lực trong sọ
• Chẩn đoán chết não
• Hỗ trỡ quá trình phẫu thuật não
• Migraine
• Phát hiện các bệnh lý tắc mạch não, tín hiệu vi tắc mạnh

==>> Xem thêm: Siêu âm Doppler và những điều cần biết

Quy trình thực hiện siêu âm Doppler xuyên sọ

1. Siêu âm Doppler qua cửa sổ thái dương

• Vị trí đặt đầu dò ở phía trên cung gò má, phía trước tai. Tùy thuộc vào giới tính, tuổi, sắc tộc mà có độ dày xương thái dương khác nhau. Thường không nên thực hiện phương pháp này đối với phụ nữ da đen bởi độ dày xương thái dương lớn hơn người da trắng hoặc da vàng
• Khi đã xác định được vị trí thăm dò tốt nhất, cần phải đặt độ sâu từ 55mm - 65mm. Tín hiệu siêu âm là tín hiệu ở cả 2 phía với hình ảnh động mạch não giữa ở trên đường thẳng điện và động mạch não trước ở dưới đường thẳng điện. 
• Động mạch não giữa là động mạch lớn nhất trong não và tương đối dễ tìm thấy bởi tốc độ dòng chảy lớn
• Động mạch não trước, với độ sâu từ 75 - 80mm trong những điều kiện bình thường hướng dòng chảy ngược chiều với đầu dò và tốc độ dòng chảy của động mạch não trước sẽ yếu hơn so với động mạch não giữa.
• Tín hiệu của động mạch não sau được xác định tại độ sâu 65 - 75mm

2. Siêu âm Doppler qua ổ mắt

• Mục đích của việc thăm dò vùng này là để xác định động mạch mắt và động mạch cảnh trong đoạn siphon. Bác sĩ cần hướng dẫn người bệnh luôn hướng mắt vê hướng đối diện để tránh việc hoạt động quá nhiều của nhãn cầu trong quá trình thăm khám. 
• Đầu dò được đặt phía trên mi mắt với một áp lực nhẹ đủ cho chất Gel tiếp xúc với mặt da. Động mạch mắt được xác định ở độ sâu từ 35-50mm và động mạch cảnh trong đoạn Siphon ở mức 55-80mm. Động mạch cảnh trong có cùng hướng với đầu dò
• Động mạch mắt có sức cản cao va dòng chảy thấp ở thì tâm trương, động mạch cảnh trong có sức cản thấp và dòng chảy ở thì tâm trương là liên tục. Hướng dòng chảy của động mạch cảnh trong thì khác nhau trên từng vị trí, chỗ gối của động mạch cảnh trong tín hiệu xuất hiện ở cả 2 hướng.

3. Siêu âm Doppler qua vùng dưới chẩm

• Thông qua  lỗ chẩm, có 2 động mạch sống đi vào sọ và đi lên đến hành não và cầu não và tập hợp lại thành động mạch nền. Đây là hình thái giải phẫu duy nhất, trong đó 2 động mạch nhỏ hợp lại để tạo thành một động mạch lớn hơn. 
• Đặt đầu dò siêu âm ở dưới chẩm, với độ sâu là 55mm - 65mm. Động mạch sống có  hướng dòng chảy ngược chiều với hướng của đầu dò. Tại vị trí của hành não trên, dạng sóng siêu âm có thể thay đổi biểu hiện là 2 động mạch sống hợp lại để thành động mạch nền, tại vị trí này, tốc độ dòng máu tăng nhẹ.
• Độ sâu lý tưởng để xác định động mạch nền là 80 - 85 mm. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp có khi phải đặt ở mức 120mm. Hướng cửa dòng chảy cũng như hướng của động mạch sống là ngược chiều với hướng của đầu dò. 

Lựa chọn máy siêu âm

 Có thể lựa chọn và sử dụng các dòng máy siêu âm Doppler màu hoặc máy siêu âm 4D nhưng cần sử dụng đầu dò chuyên siêu âm xuyên sọ. Trên đây là những kiến thức về siêu âm Doppler xuyên sọ, hi vọng sẽ giúp các bạn có những kiến thức về chuyên ngành chẩn đoán hình ảnh. Cám ơn các bạn đã theo dõi.